Οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν τη σχέση μεταξύ των ασθενειών του εντέρου και των παθογόνων («κακών») βακτηρίων, αλλά αυτό που είναι λιγότερο γνωστό είναι ο θετικός ρόλος των ευεργετικών βακτηρίων του εντέρου (προβιοτικά) στην υγεία και την ευημερία μας.
Στις μέρες μας, πολλοί από εμάς περνούμε ώρες ανησυχώντας για το πώς φαινόμαστε εξωτερικά, ενώ θα έπρεπε να περνάμε περισσότερο χρόνο σκεπτόμενοι το εσωτερικό μας -ειδικά τι συμβαίνει στο πεπτικό μας σύστημα. Τα έντερά μας αφομοιώνουν τα τρόφιμα που τρώμε για να παρέχουν στο σώμα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, καθώς επίσης και να αφαιρέσουν τα άχρηστα υλικά και τις τοξίνες. Η διατήρηση ενός υγιούς πεπτικού συστήματος εξαρτάται από τη διατήρηση μιας ισορροπίας μεταξύ των δισεκατομμυρίων βακτηρίων που ζουν εκεί. Συσσωρεύονται επιστημονικά στοιχεία ότι η ανατροπή της εντερικής χλωρίδας, όπως αποκαλούνται τα βακτήρια του εντέρου, μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα υγείας, όπως η δυσπεψία, η μειωμένη ανοσία και η ευαισθησία στη διάρροια. Το άγχος, η κακή διατροφή, η λήψη αντιβιοτικών ή απλώς η κούραση, μπορούν όλα να ανατρέψουν τη φυσική ισορροπία στο έντερο.
Από καιρό εθεωρείτο ότι το κατώτερο έντερο, και ειδικότερα το παχύ έντερο, συνέβαλε λίγο στην ανθρώπινη διατροφή. Ωστόσο, πιο πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η μικροχλωρίδα του παχέος εντέρου φαίνεται να διαδραματίζει έναν ζωτικής σημασίας ρόλο στην υγεία και ότι αυτός ο ρόλος μπορεί να είχε υποτιμηθεί στο παρελθόν.
Βακτήρια και υγεία του εντέρου
Το ανθρώπινο παχύ έντερο περιέχει περισσότερα από 200 είδη βακτηρίων και οι επιστήμονες μελετούν τώρα τις επιδράσεις των διαφόρων ειδών και του ρόλου που φαίνεται να διαδραματίζουν στην υγεία του εντέρου.
Οι ενήλικοι φέρουν 1 Kg εντερικών βακτηρίων και εκκρίνουν κάθε χρόνο το ίδιο τους το βάρος ως βακτήρια στα κόπρανα. Μερικά εντερικά βακτήρια όπως οι λακτοβάκιλλοι και τα bifidobacteria θεωρούνται ότι έχουν προστατευτικές ιδιότητες για την υγεία μας. Πρώιμες μελέτες δείχνουν ότι αυτά τα καλά βακτήρια ή «προβιοτικά», όπως καλούνται, μπορούν να βοηθήσουν να διατηρηθεί η υγιής ισορροπία των βακτηρίων, να υποκινήσουν την ανοσία του εντέρου και να αποτρέψουν την αποίκιση από παθογόνους οργανισμούς που προκαλούν στομαχικές και εντερικές διαταραχές και διάρροια. Άλλες μελέτες είναι εν εξελίξει και ασχολούνται με τον πιθανό ρόλο των προβιοτικών στην αποτροπή αλλεργιών, στη βελτίωση της κινητικότητας του εντέρου και στον σχηματισμό ορισμένων βιταμινών.
Προβιοτικά και πρεβιοτικά
Οι μελέτες για τα προβιοτικά τρόφιμα είναι εν εξελίξει εδώ και πολλά χρόνια. Αυτά τα τρόφιμα περιέχουν μια ζωντανή καλλιέργεια μικροοργανισμών ως αποτέλεσμα ζύμωσης ή μέσω της προσθήκης μιας καλλιέργειας. Παραδείγματα προβιοτικών τροφίμων είναι μερικά γιαούρτια, γαλακτοκομικά προϊόντα ζύμωσης και άλλα τρόφιμα, όπως τα ζυμωμένα λαχανικά και τα προϊόντα σόγιας. Επιπλέον, είναι τώρα δυνατό να προστεθούν προβιοτικά σε τρόφιμα όπως οι βρεφικές τροφές (που εμπλουτίζονται με bifidobacteria) ή να δημιουργηθούν διαιτητικά συμπληρώματα με προβιοτικούς μικροοργανισμούς.
Δύο κρίσιμοι παράγοντες στη δημιουργία των γαλακτοκομικών προϊόντων ζύμωσης και άλλων τροφίμων που περιέχουν προβιοτικά είναι η επιβίωση των βακτηρίων, τόσο στα τρόφιμα ή στο συμπλήρωμα όσο και μετά από την πέψη, και η ταυτότητα των χρησιμοποιούμενων μικροβίων. Αυτοί οι ευεργετικοί μικροοργανισμοί αυξάνονται στον αέρα ή κατά την απουσία του και υπάρχουν διάφορα εμπόδια στην επιβίωσή τους στο σώμα, όπως η οξύτητα του στομαχιού, οι εκκρίσεις της χολής και ο ανταγωνισμός με άλλα βακτήρια που κατοικούν στο έντερο. Μια προσέγγιση που έχει χρησιμοποιηθεί για να υπερνικήσει αυτά τα προβλήματα περιλαμβάνει την προσθήκη άπεπτων συστατικών τροφίμων, όπως οι διαιτητικές ίνες, ως συστατικά των τροφίμων, τα οποία χρησιμοποιούνται από τα ευεργετικά βακτήρια ως τροφή για την ανάπτυξή τους. Αυτά τα συστατικά των τροφίμων αποκαλούνται «πρεβιοτικά».
Μια τρίτη προσέγγιση περιλαμβάνει έναν συνδυασμό προβιοτικών (τα ζωντανά βακτήρια) και πρεβιοτικών (τα συστατικά τροφίμων που αποτελούν τροφή για τα προβιοτικά βακτήρια). Τα καινοτόμα τρόφιμα («συμβιωτικά») αναπτύσσονται για να παρέχουν διαφορετικά οφέλη υγείας ανάλογα με τους συγκεκριμένους μικροοργανισμούς (προβιοτικά) που χρησιμοποιούνται και τα υποστρώματά τους (πρεβιοτικά) που προστίθενται ως συστατικά των τροφίμων.
Ενώ η περιοχή των προ- και πρεβιοτικών εμφανίζεται να έχει μεγάλες δυνατότητες, απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να διευκρινίσει τους σχετικούς μηχανισμούς και τα όποια οφέλη υγείας προσφέρονται από αυτές τις ουσίες και τα συστατικά. Αναμένεται ότι τα επόμενα χρόνια θα έχουμε νέες εξελίξεις στην κατανόηση της ανθρώπινης μικροβιολογίας του εντέρου και στα αποτελέσματα ενός ευρέος φάσματος συστατικών της δίαιτας στην υγεία και την ευημερία μας.
Βιβλιογραφικές αναφορές
- Gibson GR and Roberfroid MB. (1995) Dietary Modulation of the Human Colonic Microbiota: Introducing the Concept of Prebiotics. J.Nutr.,125:1401-12.
